Alles wordt nieuw
We staan stil (letterlijk) bij AI, genieten na van Hans van Manen en kijken vooruit naar 2026. Heb een goed kerstfeest en een veilig nieuwjaar!
Persberichten
Ook de kunstwereld heeft alerte journalisten nodig. Word daarom lid met je organisatie en stuur je persberichten in. Cultuurpers verspreidt je nieuws een heel jaar onder 20.000 websitebezoekers (90.000 views) per maand, plus onze socials, zoals deze nieuwsbrief, die zeer goed gelezen wordt. Lees hier meer over een ‘Cultureel lidmaatschap’.
Doe dus ook mee met deze groeiende groep cultuurorganisaties met een hart voor onafhankelijke journalistiek!
Get 25% off a group subscription
Cultuurontwerp
“De gesprekken geven een interessante inkijk in het werken en leiden in de culturele sector en het omgaan met impactvolle gebeurtenissen zoals ziekte, faillissement, dood, identiteitscrises en burn out. Ze bleken een keerpunt in het leven en zorgden voor een ‘Voor & Na’.” OPENHARTIGE GESPREKKEN IN PODCAST DE KUNST VAN HET LEIDEN OVER PERSOONLIJKE CRISIS EN INVLOED OP LEIDERSCHAP
Plein Theater
“Al luisterend naar de vogels, insecten en amfibieën, verkeer en bouwvoertuigen die deze sonische omgeving bevolken, werd Alison Isadora zich bewust van concurrerende eisen, van problemen met het delen van ruimte. Hoe verandert dit gedurende het jaar en hoe beïnvloedt dat het geluidslandschap?” Plein Theater presenteert in Nieuwe Noten Amsterdam: Luna Quartet op zondag 21 december 2025 met première Sharing Space (with a river) van Alison Isadora - Cultuurpers
Cultuurpers is er niet alleen voor kunstbedrijven die de kritische journalistiek over kunst en cultuurbeleid bij Cultuurpers steunen.
Ook als lezer kun je laten zien dat je onafhankelijkheid belangrijk vindt en ons steunen. Want we beloven ook dat deze nieuwsbrief altijd door zelfdenkende mensen geschreven zal blijven.
Je kunt ook via substack lid worden. Zelfde voorwaarden, andere weg:
Beste lezer!
We hebben een nieuwe website! Enorm 2027. Omdat wie zich niet aanpast gedoemd is. En iets met AI. En met jou, de lezer. We waren hier een beetje met één been in het verleden blijven steken. Toen je nog sites bouwde met heel veel gedoe en afleiding, die het op mobiel ook nog eens slecht deden. Heel erg 2019, kortom. Nu hebben we een pure tekst-site, helemaal gefocust op de inhoud.
Daarom doen we geen foto’s meer. Niet omdat we fotografen haten, maar omdat we bij onze kerncompetentie willen blijven: 1000 woorden zeggen meer dan 1 beeld. Zeker als dat een slecht geschoten, of met AI in elkaar gefrommeld beeld is. En woorden hebben het ook moeilijk.
Dat bleek ook allemaal uit het grote onderzoek van Boekman naar de invloed van AI op de creatieve sector: De impact van generatieve AI op werk en inkomen in de culturele en creatieve sector - Boekmanstichting.
Declarabel
En AI is niet alleen slecht. Hier gebruiken we het ook voor dingen waarvoor het handig is om opgeslagen kennis in te zetten, zoals vibe coding. Wat dan weer ten koste gaat van de ontwikkelaars van website-plugins. In 2026 gaat er veel veranderen voor zulke werkers.
Heel blij ben ik daarom met het stevige stuk van Guido van Nispen over AI en hoe daarmee om te gaan. In Bestuurders praten over AI, makers voelen de gevolgen - Cultuurpers stelt hij: “Organisaties internaliseren de productiviteitswinst, terwijl het risico wordt afgewenteld op freelancers en makers. Dat verklaart ook waarom 65 procent van de zzp’ers vreest voor verminderde werkgelegenheid en 90 procent zich zorgen maakt over het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal voor AI-training.”
Dat rijmt weer mooi met het artikel van fotograaf Wilmar Dik. Hij zet het moeilijk bespreekbare idee van ‘leegloop’ op de agenda. Zeker in de creatieve sector bestaat een groot deel van het werk uit het met een vacante blik uit het raam staren, of praten met iemand die mogelijk over drie jaar een opdracht voor je heeft. Allemaal uren die essentieel zijn, maar niet ‘declarabel’. Creatieve ZZP’ers komen moeilijk rond, ziet CBS. Hoe kun je die armoede aanpakken? - Cultuurpers.
Hans van Manen
Dan is het tijd om je bewust te zijn van het enorme geluk dat je hebt omdat jij op deze planeet rondliep terwijl Hans van Manen daar kunst maakte. Op 17 december kwam er aan die periode van 93 jaar een eind. Vivian de Gier vroeg hem drie jaar geleden naar zijn levensinzichten. Ze herplaatst die zes wijsheden nu op de site en het is een genot om te lezen: ‘Eigenlijk kan ik me niets voorstellen wat niet op te lossen is met een goed gesprek.’ Zes inzichten van Hans van Manen - Cultuurpers.
Goed gesprek
Over dat goede gesprek maakte ik een mooie podcast met mediatrainster Machteld Kooij, dat je eerder deze week als podcast in je mailbox trof:
'Bied iets aan!' - Machteld Kooij over hoe je angst voor lastige vragen in interviews overwint. Ook nuttig voor de kerst.
Twee post-it’s. Volgens Machteld Kooij, mediatrainer van de sterren en hun gasten, is dat het enige gereedschap dat je nodig hebt wanneer je uitgenodigd wordt voor een interview. Op het linkerbriefje zet je een gevleugelde uitspraak die je zeker wil meegeven aan de interviewer, en op het rechterbriefje zet je de drie dingen die je in ieder geval gezegd wil hebben.
Echt de moeite waard om te luisteren, want het gaat er best openhartig aan toe!
In 2026 gaat het accent nog veel meer naar de goede gesprekken in podcasts. Er staan er al een paar op de planning. In de podcasts laten we mensen in en rond de kunstwereld aan het woord, die een verhaal hebben dat door andere media niet zo snel wordt opgepakt, omdat het te klein is, te ingewikkeld of te specifiek.
Dit levert jouw bijdrage op!
Jouw abonnement gaan we dus investeren in betere apparatuur en reportagereizen, vooral, maar niet uitsluitend, naar plekken buiten de randstad. Daar valt veel te halen. We gaan jouw bijdrage ook steken in meer opdrachten aan nieuwe freelancers. Mijn contacten met de Utrechtse journalistiek-opleiding leidden dit najaar al tot een aantal producties van nieuwe journalistieke stemmen, zoals deze van Pierrette Brand: Circus als plek van nieuwsgierigheid en kwetsbaarheid - Cultuurpers, en deze van Maria Belkadi: Luca Hennik vond als Snowy Bleach houvast in muziek: “Ik voelde me jarenlang onzichtbaar.” - Cultuurpers.
Vaak blijft het nu bij eenmalige opdrachten. En dat vinden we allemaal jammer. Met jouw hulp zorgen we ervoor dat ze niet nu al leren dat het werk dat je uit liefde doet ook liefdewerk moet zijn. Zeker het soort journalistiek waar Cultuurpers bekend om staat: onderzoekend, scherp duidend, soms pijnlijk, maar altijd vanuit een warm kloppend hart voor de sector. En dus geen product voor de massa waarvoor adverteerders in de rij staan. Ook geen product waar kunstmarketeers enorme stromen toechouwers mee naar binnen trekken. Maar wel een journalistiek waar jij belang aan hecht.
Vandaag gratis
Vandaag is deze nieuwsbrief helemaal gratis te lezen, dus ook voor wie hem graag leest, maar geen abonnement heeft. Die groep trouwe lezers is best groot (1500 lezers waar we heel blij mee zijn). Het zou wel mooi zijn als je nu toch besluit lid te worden. Halen we vóór 2026 de 500 leden?
Speciaal voor jou hebben we een geheime tip, als je niet veel te besteden hebt: als je naar deze link gaat kun je al lid worden vanaf 2,50 per maand, en dan krijg je deze nieuwsbrief, inclusief alle podcasts, er gratis bij, terwijl die normaal minimaal 5 euro per maand kost! Kwestie van de juiste vinkjes zetten.
Heb je al een abonnement, dan kun je ook iemand anders blij maken! Er is geen origineler kerstcadeau dan dat. Gewoon doen!
Dank!
Dank dat je helemaal tot hier gelezen hebt. Als je het belangrijk vind dat we er zijn, steun ons dan met een extra donatie.
Met hartelijke groet,
Wijbrand Schaap, Hoofdredacteur
PS: Leuke kerstweetjes
Heb je de fascinerende podcast met Machteld Kooij geluisterd en zoek je naar een leuk gespreksonderwerp om terug te geven aan die oom met moeilijke vragen? Begin dan met dit verhaal. Het boek waarmee Alberto Grandi zich een paar jaar terug de woede van culinair Italië op de hals haalde is een vrolijke must om te lezen. Zeker nu die volkomen fictieve Italiaanse keuken tot werelderfgoed is gebombardeerd: The myth of traditional Italian cuisine has seduced the world. The truth is very different | Alberto Grandi | The Guardian
PPS: Nieuwzuur (2)
“We suggereren met deze formuleringen ten onrechte dat het gaat om alle/veel vrienden en familieleden. Dat is niet het geval: we hadden moeten spreken van sommige vrienden en sommige familieleden.” Hiermee ‘corrigeert’ de redactie van Nieuwsuur de uitglijder in het item over Maria Vlaars biografie van Joost Zwagerman. De redacteur die dit item bedacht moet in de leer zijn geweest bij gewezen NRC-coryfee Hugo Logtenberg die zo’n kunstje flikte met beoogd D66-formateur Hans Wijers. Nieuws: Nieuwsuur nuanceert tendentieuze berichtgeving rond biografie Joost Zwagerman - Tzum
PPPS: Blijf hoopvol
We leven in donkere tijden. Daarom is het fijn dat er The Daily Show is. Met deze prachtige, strijdbare speech.
PPPPS: Terugkijken
Afgelopen najaar verschenen drie documentaires op televisie die ik soort van toevallig met korte tussenpozen bekeek. Er zijn overeenkomsten tussen “Fortuyn: On-Hollands”, over hoe Nederland in de jaren negentig afstevende op het populisme van nu. Zie je dan “Iemand Moet het Doen”, over 50 jaar HipHop in Nederland, kom je in het parallelle universum van die opkomende cultuur waar wit Nederland bitter weinig van begreep. Daarna kun je kijken naar One to One over de komst van John Lennon en Yoko Ono naar de VS. Plots zie je in die drie documentaires, in dezelfde stijl verteld en gemonteerd, hoe cultuur onder druk staat en hoe weinig er eigenlijk verandert, hoeveel terugkeert en hoe je toch altijd vooruit blijft gaan.