Geld zonder oordelen?

Waarom we af moeten van concurrentie en competitie. Niet alleen in de kunst, maar ook in de journalistiek. En hoe dat kan.

Persberichten

De kunstwereld heeft vrije journalistiek nodig. Word daarom lid met je organisatie en stuur je persberichten in. Cultuurpers verspreidt je nieuws een heel jaar onder 20.000 websitebezoekers (90.000 views) per maand, plus onze socials, zoals deze nieuwsbrief, die zeer goed gelezen wordt. Lees hier meer over een 'Cultureel lidmaatschap'.

Doe dus ook mee met deze groeiende groep cultuurorganisaties met een hart voor onafhankelijke journalistiek!

Akademie van Kunsten

"Micha Hamel: Ik vind het belangrijk en mooi dat ik met mijn bestuur en de leden de stem van de kunsten mag vertolken. In het veld heeft de Akademie van Kunsten een unieke positie: wij zijn het officiële aanspreekpunt van makers zelf, in de hele breedte. Wij gaan over wat het vandaag betekent om kunstenaar te zijn, over het vak, de bemensing, onze positie en stem.” Micha Hamel per 1 oktober nieuwe voorzitter Akademie van Kunsten

Plein Theater

"Nieuwe Noten Amsterdam (NNA), dé maandelijkse concertserie voor hedendaagse kamermuziek, presenteert voor het eerst in hun zesjarige bestaan het ‘Blad & Blazers Festival’. Een vierdaags muzikaal evenement dat plaatsvindt van donderdag 16 t/m zondag 19 oktober 2025 in het Plein Theater in Amsterdam Oost. Met een programma van gevestigde (inter-) nationale musici, jong talent en cross-overs met beeldende kunst en dans geven curatoren Aspasia Nasopoulou (componist) en Fie Schouten (basklarinettist) inspirerende nieuwe muziek en composities een podium." NIEUWE NOTEN AMSTERDAM EN HET PLEINTHEATER PRESENTEREN HET EERSTE ‘BLAD & BLAZERS FESTIVAL

Maas Theater en Dans

"Volgens maker Rajiv Bhagwanbali is Double Tap Trap geen aanval op social media, maar eerder een uitnodiging tot reflectie en een zoektocht naar echt contact. “Social media brengt ons óók veel moois. Het verbindt met familie en vrienden, inspireert, geeft toegang tot kennis en laat je je stem horen. Maar het wordt problematisch wanneer jongeren hun zelfbeeld laten afhangen van likes, views en hartjes. Dan verandert iets wat bedoeld is om te verbinden, in iets dat onzeker maakt." Bezoekers leveren telefoon in bij première voorstelling over social media

Ministerie van OCW

"Rijksbreed besluit het kabinet wel extra te bezuinigen. Er komt minder prijsbijstelling voor alle departementen. Dat betekent voor OCW dat er minder geld komt om onder andere scholen en culturele instellingen te compenseren voor de gestegen prijzen van bijvoorbeeld energie en huisvesting. Hoeveel OCW precies moet inleveren, wordt bij de voorjaarsnota 2026 bekend." Prinsjesdag: Streep door bezuiniging op onderwijskansenregeling

Old Roots, New Routes

"Sinds 2017 biedt de concertserie Old Roots New Routes in intieme semi-akoestische setting een podium voor musici van elders die zich in Nederland vestigden en hier avontuurlijke kruisbestuivingen zijn aangegaan. Dit alles voorzien van een historische context middels lezingen en inleidingen." 5e editie Old Roots, New Routes gaat van start (26 oktober - 7 november 2025

Raad voor Cultuur

"De raad brengt dit jaar nog adviezen uit over toezicht in de culturele sector en financiering van cultuur. In 2026 heeft de raad onder meer adviezen geagendeerd over: artistieke en journalistieke vrijheid; de gevolgen van artificiële intelligentie voor de culturele sector; bescherming van monumenten in oorlogstijd en inkomens uit rechten in de muzieksector." Raad voor Cultuur maakt nieuw werkprogramma bekend

Boekman

"De nieuwste Boekman is een vervolg op de conferentie Cultuur als probleemoplosser, die de Boekmanstichting dit voorjaar samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Landelijk Netwerk Cultuurbeleid organiseerde in Theater Zuidplein. Daar werd uitgebreid gesproken over uiteenlopende thema’s zoals gezondheid en zorg, duurzaamheid en klimaat, maatschappelijke verandering en kunstonderwijs."Boekman 144: Cultuur als probleemoplosser; Wederkerigheid is het sleutelwoord

---

Cultuurpers is er niet alleen voor kunstbedrijven die de vrije journalistiek over kunst en cultuurbeleid bij Cultuurpers steunen.

Ook als lezer kun je laten zien dat je onafhankelijkheid belangrijk vindt en ons steunen. Want we beloven ook dat deze nieuwsbrief altijd door zelfdenkende mensen geschreven zal blijven.

Word lid via iDeal

Je kunt ook via substack lid worden. Zelfde voorwaarden, andere weg:

Of regel dat je netwerk alles kan lezen:

---

Beste lezer!

We denken te groot. We concurreren elkaar het graf in, en waarom eigenlijk? Als het om kunst gaat, moeten we dan echt een systeem aanhouden dat creatieve mensen niet alleen dwingt om elke paar jaar naar het pijpen van de laatste politieke voorkeur te dansen, maar zich ook te omringen met een enorm team van adviseurs en managers om een kans te maken op financiering? Kunnen we af van dat systeem waarin het tonen van zwakheid betekent dat je vertrapt kunt worden door sterkere competitie? Kunnen we over naar een systeem waarin 'gunnen' belangrijker is dan 'vragen'?

Dit betoog, tijdens het Congres Podia, Festivals, Evenementen, afgelopen maandag, bood een klein beetje uitzicht op een andere mogelijkheid. Tussen de 67 sessies, panels en presentaties over duurzaamheid, marketing, HR-oplossingen en meer van dat nuttigs, besloot ik het programma in één zaal te volgen. In kamermuziekzaal Hertz van TivoliVredenburg werd ik een beetje gelukkig: Minder regels, meer onderling vertrouwen. Is het tijd voor gemeenschapszin in de culturele sector?

Journalistieke common

Het bracht me ook op het idee om serieuzer te gaan werken aan een methode om cultuurjournalistiek beter te borgen dan nu. Komende maand komen redacties van uiteenlopende titels als Theaterkrant, MetropolisM, ondergetekende en Boekman weer bij elkaar om oplossingen te bedenken voor de precaire positie van al die plekken waar kritiek, debat en reflectie onderdak vinden.

Een aantal van die tijdschriften, al dan niet uitsluitend online, heeft kunnen bestaan dankzij structurele subsidie, maar veel meer, zoals ook Cultuurpers, bestaan dankzij een mix van sponsors, abonnementen en donaties.

Hoe iedereen dat voor zichzelf oplost, is interessant, maar als ik de eigen praktijk van Cultuurpers bekijk, is het bijna ondoenlijk. Feitelijk is deze lezerscoöperatie een eenmanszaak, en ben ik behalve hoofdredacteur en verslaggever ook mijn eigen marketingafdeling en dat wringt. Want hoe kan ik partijen voor wie steun aan Cultuurpers vanzelf zou moeten spreken, bespelen met mijn gebrekkige marketingtalenten, terwijl ik mijn rol als kritisch en onafhankelijk journalist kan blijven vervullen?

Gênante gesprekken

Het heeft tot menig gênant gesprek met marketingafdelingen geleid. Marketeers die alleen hebben leren kijken naar ROI en KPI, en geen noodzaak zien voor de onafhankelijke, kritische waakhond die Cultuurpers, of enig ander cultuurmedium, moet zijn. Verkoop je er meer kaarten mee? Waarschijnlijk niet. Hou je de sector scherp en zuiver? Jawel, maar als dat moet via soms nare onthullingen: liever niet.

Het fonds dat de Brit Mark Davyd tijdens de CPFE beschreef, zou ook kunnen werken voor Nederlandse cultuurjournalistiek. Waar in het VK een pond per ticket in een pot wordt gestort om 'grass roots' podia te steunen, zou in Nederland iets soortgelijks kunnen worden bedacht. Een vast promillage van de omzet, bijvoorbeeld, een vast bedrag per kaartje dat wordt gestort in een collectief fonds voor kritiek en duiding.

Geen kwaliteitsbeoordeling

Op welke manier media als Cultuurpers, Theaterkrant, MetropolisM of Filmkrant daar vervolgens een beroep op kunnen doen is als een ‘common’: zonder elkaar op iets ongrijpbaars als 'kwaliteit' af te rekenen, maar op basis van gelijkwaardige inbreng. Dat ligt in het verlengde van de oorsprong van het begrip ‘common’ of in oud-Nederlands ‘Meent’, waarbij een gemeenschappelijke weide in het dorp door iedereen gebruikt kon worden, net als het water in de rivier langs het dorpsplein.

Hier zou het iets soortgelijks betekenen, zoals bijvoorbeeld geld voor vaste journalistieke uren op basis van fair pay. Hoe en wat die journalisten doen, is aan elke afnemer om zelf te bepalen. Dit baseer ik dan op het verhaal van Pascal Gielen, dat ik ook beschreef in het artikel over CPFE. Het moet dus mogelijk zijn een systeem op te zetten zonder competitie, maar met verdediging van ieders onafhankelijkheid.

Wat denk jij hiervan? Ik hoor het graag!

En wat fijn dat je helemaal tot hier gelezen hebt! Wil je ook helpen om ons werk aan zoveel mogelijk mensen gratis weg te geven? Doneer hier.

Dank voor het lezen!

Wijbrand Schaap, Hoofdredacteur

Lees nu verder over Wunderkammer in het Drents Museum, een geniale post van Merol en het einde van de vrije markt voor meningsuiting.