Lummeltijd declareren?

Waarom je als creatief verplicht moet niksen. En een dode dichter leeft weer in Leiden. Plus iets over Facebook en Spotify.

Persberichten

Jouw persbericht ook hier? Cultuurpers verspreidt ze onder 20.000 websitebezoekers (90.000 views) per maand, plus onze socials, zoals dezer nieuwsbrief, die door meer dan 50 procent van de ontvangers goed gelezen wordt. Neem dus een 'Cultureel lidmaatschap'! Doe ook mee met deze groeiende groep cultuurmakers met een hart voor onafhankelijke journalistiek!

Plein Theater

“We presenteren bijzondere theaterprogramma’s, serveren alle drie de dagen gratis soep van Peggy’s Kitchen namens het Amsterdams 4 en 5 mei comité, gaan met elkaar in gesprek, maken verbinding in een meditatiesessie voor vrede en schuiven op 5 mei aan bij de Tafel van Oost in het Oosterpark! Aan de muren van ons café is de foto-expositie Cas Oorthuys: De Ondergedoken Camera te zien.” Het PleinTheater viert 80 jaar vrede op 3, 4 en 5 mei - Cultuurpers

Word lid

We groeien. Deze nieuwsbrief raakt snaren, en het harde werk eraan is beloond met een onstuimige groei van het aantal lezers. Deze grafiek deel ik daarom graag met je!

Je kunt op twee manieren bijdragen aan die groei! Het verschil is dat voor lid worden via onderstaande link geen Amerikaanse software nodig is. Je abonneert je via IDEAL en we regelen dat je ook de nieuwsbrief erbij krijgt.

Word lid via iDeal

Maakt je dat niets uit en kies je voor meer (maar wel in Amerika gehost) gemak, klik dan hieronder:

Lummelen meten?

Beste lezer,

Met zo’n nieuwsbrief als deze ben ik een paar dagen bezig. Niet fulltime natuurlijk. Het schrijven (‘de productie’) zelf kost me hoogstens een paar uur. Maar dat ‘ermee bezig zijn’, wat ongeveer een dag na het verschijnen van de vorige editie begint, is ook nodig. Je zou dat ‘werk’ kunnen noemen, maar dan onbetaald. Hoe dat werk eruitziet is ook lastig uit te leggen.

Met een kopje espresso uit het raam staren, onkruid uit de tuin trekken, met de hond door het park lopen, dat is geen werk, maar zonder die lummeltijd zou de kwaliteit van dit schrijven ondermaats zijn. En is dat uur na die voorstelling, waarin je met wat bekenden over koetjes en kalfjes praat, ook werk, als je recensent bent? Een rapidpartij spelen op chess.com met een onbekende Japanner is dan misschien niet direct productief, maar ondertussen denk je ook na over een kloeke formulering, of kom je op een interessant inzicht dat drie nieuwsbrieven later tot een zeg maar briljante analyse leidt.

Je hoort mij dus ook niet klagen over het lage ‘salaris’ dat ik met Cultuurpers verdien. Ik krijg er veel geluk en inzicht voor terug, en kan het ook GenZ aanraden. Want die is, zo las ik in deze grappige observatie van Lena Bril, bezig om alles in meetbare tijd af te bakenen. Ook vrienden, ook de hond, ook lummelen. En dat laatste schijnt nu een statussymbool te worden:

Waarom we meer met vrienden moeten 'hangen'

Het GenZ-lummelen is de poor people's compensatie voor de lummeltijd die de grote bazen van grote bedrijven omschrijven als ‘lobbyen’, ‘marathonvergaderen’, ‘congresbezoek’ en ‘strategiebepaling’ en daar dan een maandsalaris voor schrijven waar menig millennial-ondernemer een jaar voor moet buffelen. Of in loondienst de uren per minuut moet verantwoorden.

Geheimtip van de eindredactie: “Lees in de trein niet je werkmail maar zoek een wolk die op je leidinggevende lijkt.”

Tijd dus voor een kleine update van het front, met dank aan musicus Alfons Seelen, die zijn liefde voor muziek betaalt met zijn kennis van Java, en ondertussen ook nog zulke artikelen kan schrijven: Tijdsarmoede als Doel.

ZZP-wetgeving

Creatief werk is zelden tot nooit volledig ‘declarabel’. Voor zzp’ers valt dat lummelen dan ook onder dezelfde post als ‘de boekhouding doen’ en ‘de werkkamer opruimen’. Daarom krijgen sommige creatieve zzp‘ers wel jeuk van de nieuwe zzp-wetgeving. Beroepsfotograaf Wilmar Dik is er zo eentje. Ik bied hem graag ruimte op Cultuurpers om zijn punt te maken. Want het is ook mijn punt: Eerlijke betaling zelfstandigen in cultuur onmogelijk zonder degelijk onderzoek naar declarabele uren.

Betaalgeluk

Waarom ga ik een dag onbetaald naar een congres over cultuurimpact, waar de beste en aardigste managers voor een mooi uurloon met elkaar praten? Omdat het voor mij een investering is, die ooit een briljant artikel oplevert, waar jij hopelijk een levensveranderend inzicht aan overhoudt.

Hoeveel hou je over aan een bezoek aan een Leidse amateurvoorstelling, uitgevoerd door well to do pensionado’s, over een dode dichter? (Veel, zal blijken)

Deze nieuwsbrief levert gemiddeld één nieuwe betalende en vier ‘gratis’ abonnees per editie op. Dat is natuurlijk geweldig veel en hopelijk het begin van een jarenlange relatie vol wederzijds winst.

Piet Paaltjens

Mij hoor je dus niet klagen. Zeker niet met de verse herinnering aan woensdagavond 23 april toen ik door het oudste deel van Leiden op weg was naar de Lokhorstkerk. Een vriend had een voorstelling gemaakt over het leven en werk van François Haverschmidt en ik ben fan van diens gedichten.

Jammer dat de trein tussen mijn huis en Leiden grotendeels over enkelspoor rijdt, zodat ik nooit kans heb op een ‘Aan Rika’-moment. Het overbekende gedicht dat we thuis uit ons hoofd kenden.

‘Slechts éénmaal heb ik u gezien. Gij waart

Gezeten in een sneltrein, die den trein,

Waar ik mee reed, passeerde in volle vaart.

De kennismaking kon niet korter zijn.

En toch, zij duurde lang genoeg, om mij

Het eindloos levenspad met fletsen lach

Te doen vervolgen. Ach! geen enkel blij

Glimlachje liet ik meer, sinds ik u zag.

etc.’

Frank van der Veen vertaalde Haverschmidt

Omdat ik veel te vroeg was, maakte ik kennis met een ander stel vroegkomers: de leraar Duits in ruste Frank van der Veen en zijn vrouw Lenette. Leidenaren sinds decennia, en Frank had een aantal gedichten - uit liefde - in het Duits vertaald. Zo vertelde hij me in een café dat in al die decennia ook niet veranderd was. Er stonden dezelfde stoeltjes als in de oude Universiteitsbibliotheek, merkte Lenette op. De eerste druk van zijn vertaling uit 2014 - en de tweede uit 2016 - waren rap uitverkocht, dus zit er een derde aan te komen. Frank herkent veel van de Duitse dichter Heinrich Heine in Haverschmidts werk.

Doodsdrift

En waarom staat Heine dan op gelijk niveau met Goethe en Schiller, terwijl Haverschmidt een bestaan leidt in de marge van de Nederlandse letteren? Is het omdat hij in zijn vrolijkste tijd lid was van Minerva, het beruchte Leidse Studenten Corps? Relativeren wij zijn steeds terugkerende referenties aan dood en zelfmoord als een romantische flirt met een cliché dichtersbeeld? Zien wij vooral de ironische grap in van het roemruchte gedicht ‘de Zelfmoordenaar’ en weigeren we de doodsdrift van een gepijnigd man te zien? Een man die als dominee vanaf de kansel openlijk twijfelde aan zijn geloof?

‘Het werd stil in het woud

En wel tienmaal zo koud,

Want de wintertijd kwam. En intussen

Hing maar steeds aan zijn tak,

Op zijn dode gemak,

Die mijnheer, tot verbazing der mussen.

…’

Bewerker en regisseur Bart Vieveen, ooit dramaturg bij het Ro Theater, is meer van de psychoanalyse en neemt de doodsdrift van Haverschmidt heel serieus. Hij bewerkte diens gedichten, preken en brieven tot een ‘Singspiel’, op muziek gezet door Huub de Vriend en uitgevoerd door twee solisten en Het Zingend Hart, een koor bestaande uit hoogleraren en consultants in ruste. Het was zalig.

Fatbikes

De wandeling terug naar het station voelde negentiende-eeuws. De prachtige muziek, met invloeden van Kurt Weill en een vleugje Lacrimosa, de losheid van de uitvoering en het gesoigneerde publiek mengde zich in mijn hoofd met het beschaafde gejoel uit studentenhuizen. Zelfs de fatbikes leken er sierlijker te scheuren.