Mini-revolutie

Over de energie die vrijkomt wanneer kunstenaars samenkomen. En de schoonheid van kaal klassiek drama in een prozaïsch schoolgebouw. En iets over schoonheid en plassen.

Persberichten

Jouw persbericht ook hier? Steun dan Cultuurpers met een 'Cultureel lidmaatschap'! Doe ook mee met deze groeiende groep cultuurmakers met een hart voor onafhankelijke journalistiek!

Asko | Schönberg

“Door het werk van Boulez te spelen op een avond met In a Large Open Space van James Tenney, krijgen beide werken een diepere laag. Beide componisten zoeken manieren om ons luisteren te verbreden en uit te dagen.” Wisselwerking tussen Boulez en Tenney geeft nieuwe dimensie aan iconisch Répons

Raad voor Cultuur

“Laten we samen verder bouwen aan een culturele en creatieve sector die blijft verbinden en vernieuwen”. Met deze oproep opent voorzitter Kristel Baele het online jaarverslag 2024 van de Raad voor Cultuur, dat vandaag is gepubliceerd. Voorzitter Raad voor Cultuur roept op tot samenwerking in uitdagende tijden

Delft Fringe Festival

“Deze nieuwe generatie makers wil het publiek aan het denken zetten en een belangrijke boodschap meegeven. De thema’s in hun werk komen vaak voort uit zeer persoonlijke ervaringen of maatschappelijke noodzaak. Naast klimaat, eenzaamheid en de behoefte aan verbinding met de ander in familie en vriendschap zien we ook het zoeken naar identiteit en het omgaan met rouw en verlies terug.” Beleef de wereld door de ogen van nieuwe makers op Delft Fringe Festival

Zo werkt Cultuurpers

Je kunt op twee manieren steun geven aan Cultuurpers, met dezelfde rechten. Het verschil is dat voor lid worden via onderstaande link geen Amerikaanse software nodig is. Je abonneert je via IDEAL en we regelen dat je ook de nieuwsbrief erbij krijgt.

Word lid via iDeal

Maakt je dat niets uit en kies je voor meer (maar wel in Amerika gehost) gemak, klik dan hieronder:

En nu die mini-revolutie

Als Hanna van Vliet wordt afgewezen voor een droomrol kan ze daar briljant over vertellen. (Foto door Wijbrand Schaap)

Beste lezer,

Als kunstenaar leer je dat je uniek bent. Of zou moeten zijn. Het gaat bij kunst immers om de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie? Dat betekent dat de rest van de wereld je concurrent is. Zo kom je de kunstwereld binnen als een soort mini-Trump. Maar dan zonder kapitaal.

Als zzp’er in de kunsten, en de meeste mensen die zich definiëren als ‘maker’ zijn zzp’er, sta je er alleen voor, en heb je zelf te dealen met de allerindividueelste gevolgen van je allerindividueelste beroepspraktijk.

Zo ben je een speelbal van de willekeur van publiek, subsidiënten en opdrachtgevers. Machteloos tot je beroemd bent, al je problemen zijn opgelost en je tot de 1 procent van je vakgenoten behoort die er fatsoenlijk van kan bestaan.

Slechts 10 procent van de makers in de creatieve sector heeft zich ‘georganiseerd’.

Beslissersbijeenkomsten

Cultuurpers komt nogal eens op congressen en symposia waar beleidsmakers, directeuren en marketeers met elkaar praten over de uitdagingen van het kunstvak. Het zijn vaak onderhoudende dagen met leuke workshops, interessante keynotes en mooie deelsessies over leiderschap, out-of-the-box oplossingen en best practices. Op de borrel rond de klok van vijven worden bij de bitterballen nog wat netwerkafspraken bevestigd, die eerder tijdens de broodjes en soep zijn gemaakt.

Bijna nooit zijn er makers bij, tenzij als entr'acte of interessante casestudy.

Erg karikaturaal natuurlijk, deze schets, maar je zult er vast iets van herkennen. Veel van de bijna 400 leden van Cultuurpers kunnen zich rekenen tot de categorie ‘beslissers’ in de culturele sector.

Zulke bijeenkomsten, congressen en symposia hebben dus ook iets voorspelbaars. Er is altijd nieuws te melden, en daar leven we hier van, maar er mist soms ook een gevoel van urgentie en bevlogenheid.

Inspiratie

Hoe anders was dat op 3 april 2025. In de fantastische Neudebieb in Utrecht was ook een symposium/congres over de toekomst, maar de organisatoren van dit ‘CreativeRoadz’-evenement waren erin geslaagd om alleen en vooral ‘makers’ uit te nodigen. En zo kon het gebeuren dat - na een uiterst vermakelijke en onthullende keynote van actrice Hanna van Vliet - er een dag volgde waarin schrijvers dingen leerden van filmers, musici van vertalers, documentairemakers iets deelden met journalisten en acteurs erachter kwamen dat hun problemen niet veel anders waren dan die van schilders.

Het was feestelijk, het was warm en de Creatieve Coalitie, Met Cultuur+Ondernemen en Acct initiatiefnemer van deze inspirerende dag, kan terugkijken op iets dat hopelijk een gouden traditie wordt: verbinding in plaats van verdeeldheid. Dat je leeft van de allerindividueelste beroepspraktijk is iets wat je deelt met meer dan alleen Sandeman. En de Utrechtse bieb serveert ook nog eens een tamelijk goddelijke bitterbal.

Bittere noodzaak

Die verbinding tussen zelfstandige creatieve makers van totaal verschillend pluimage is bittere noodzaak. Ik had zo’n dag vol gedeelde creatieve kwetsbaarheid graag meegemaakt toen ik decennia geleden voor mezelf begon en me voor het eerst vertoonde op een netwerkbijeenkomst van Utrechtse ondernemers die allemaal iets buitengewoon nuttigs deden in de consultancy, groothandel of meubelverkoop en vaag wegkeken toen ik me voorstelde als ‘kunstjournalist’. Je bent niet alleen, als maker, als kunstenaar, als freelancer, en je kunt heel goed met concurrenten overleggen over hoe je de rest van de wereld eens een paar ‘tariefjes’ kunt opleggen.

Liever niet, natuurlijk. Maar het zou goed zijn als kunstenaars uit verschillende sectoren vaker contact met elkaar hebben, en ervaringen uitwisselen. Je loopt vaak tegen dezelfde problemen op en samenwerken aan de oplossing ervan gaat niet ten koste van je eigen uniciteit. Sterker nog: die wordt er alleen maar sterker van. Volgend jaar, zo hebben ze beloofd, is er een nieuwe editie van CreativeRoadz. Ik zou gaan.

Mini-revolutie?

Tijdens de opening van CreativeRoadz kreeg de zaal de vraag voorgelegd welke mini-revolutie je zou kunnen organiseren. Immers: de wereld is momenteel meer gruwelijk dan fijn en daar kun je je in je eentje met zijn allen nogal machteloos van gaan voelen. En natuurlijk verander je de wereld niet door voortaan niet meer te vliegen of te stoppen met vlees, maar het kan al helpen wanneer je erachter komt dat je niet in je eentje bent. En zo ontstaat er misschien iets groters.

Daar gaat het al sinds mensenheugenis over. Sophocles schreef 2500 jaar geleden een stuk over een opstandige jonge vrouw, dat door een aaneenschakeling van toevalligheden en mazzel tot vandaag overleeft. En hoe. Een acteur, een tekst, een overtuiging. Meer heb je niet nodig, laat Aluin zien.

Vers

Aan het eind van dat artikel stel ik de vraag, waarom zulk kaal en eenvoudig theater niet vaker te zien is in onze reguliere theaters. Daar zit eigenlijk ook de vraag aan vast waarom we niet vaker voorstellingen zien van die oude verhalen. Verhalen die ons in al hun eenvoud ons al eeuwen een spiegel voorhouden.

Die verhalen vers houden door ze te blijven vertellen betekent geen stilstand. Integendeel, zou ik willen betogen. Ze herinneren je hoogstens aan je kern, aan waar je vandaan komt en steeds weer op kunt terugvallen. En wat je over generaties met elkaar deelt. Dat kan troosten. En verbinden. Dat geeft kracht. En mogelijk ook macht. Wij met zijn allen in ons allerindividueelste uppie tegen de rest. Zin in.

Word lid

Wat fijn dat je tot hier ben blijven lezen! Hierna volgen nog wat PS’jes en een peiling voor een ledenvergadering. Want als lid heb je immers recht op een ledenvergadering. Word dus lid. Via die link die je zojuist oversloeg.

Een solidaire groet!

Wijbrand Schaap

Hoofdredacteur

PS: Onze opera als voorbeeld

Een enthousiast artikel in de New York Times over de dingen die onze Nationale Opera & Ballet doen om duurzamer te zijn. Blijkt niet makkelijk, maar ze hebben hun eigen mini-revolutie ontketend: “It’s difficult to move the needle on audience habits outside the theater: whether they commute by car, train, bike or even plane. But the Dutch National Opera was able to quickly change how it operated internally.” Opera Has a Sustainability Problem. One Company Wants to Fix It.

PPS: DDS meets Hyves in Canada

Interessante ontwikkeling in Canada. Het bedrijf ‘Spaces’ wil een sociaal netwerk opzetten waarin een hoofdrol is weggelegd voor lokale media en verbinding. Can a ‘Civil’ Social Media Site Produce Good Journalism? Het resultaat ziet er vooralsnog een beetje uit als een kruising tussen de Digitale Stad uit de jaren negentig van de vorige eeuw en Hyves uit het begin van deze: Arts & Entertainment in Sault Ste. Marie on SPACES) Maar wie weet, leidt deze mini-revolutie ook tot de terugkeer van Comic Sans.

PPPS: Pissig

We kijken allemaal met verbijstering naar de VS, waar Trump, samen met een kongsi van extreemrechtse geloofsfanaten in 75 dagen de hele staatsorganisatie van de voorheen grootste democratie ter wereld om zeep heeft geholpen. Al die tijd hoorden we niets van de oppositie. Geen megademonstraties, geen massale stakingen. Tot afgelopen weekend, toen iemand opstond, en… 25 uur ging speechen.

Het schijnt in Amerika indruk te maken, deze ongekende marathonvoorstelling. Cory Booker Condemns Trump’s Policies in Longest Senate Speech on Record - The New York Times. Aan deze kant van de oceaan vragen we ons vooral af of het wel gezond is om 25 uur je plas op te houden. Cory Booker didn’t go to the bathroom for 25 hours. Is that … OK? | Well actually | The Guardian

PPPPS: Sereen

Jantje Geldof heeft een woest leven achter de rug als belichter en scenograaf. Hij begon zijn carrière in de punktijd en groeide door naar grote podia en megasterren. Tot het in maart 2020 allemaal opeens ophield. Jantje besloot de coronastop van alle podiumkunst niet in stilte, of als zonnepaneelinstallateur door te brengen. Hij begon op zijn zestigste aan een studie fotografie. In 2024 studeerde hij af met een intense installatie waarin hij afrekende met zijn jeugd als kind van liefdeloze adoptieouders. Nu probeert hij iets nieuws uit: portretten van bekende musici als Boudewijn Tarenskeen en Candida Thompson, die, begeleid door hun eigen muziek, gestreeld en afgetast worden door zacht licht. Hun gezichten veranderen meer dan je vermoedt. De muziek is sferisch, en hier en daar zweeft Bowie rond. Ik vond het mooi. Het heet Evidence of Identity.

PPPPPS: Acht jaar?

De nieuwsbrief van vorige week leverde deze reactie op, van een van de leden:

8 jaar is misschien beter, maar geen oplossing, want dan nog heb je een scherpe grens tussen toekenning/afwijzing.

Ik zou veel eerder een oplossing zoeken in het ‘verzachten’ van de grenzen. Dat kan bv door:

- bij afwijzing na een 4 jarige (of andere periode) toekenning de subsidie is stappen af te bouwen (bv 66% eerste jaar na afwijzing, 33% tweede jaar na afwijzing)

- het toestaan continuïteitsreserves op te bouwen in een toegekende periode

Eventueel zou je ook nog nieuwe toetreders tot het bestel op soortgelijke manier kunnen op laten bouwen, dus 1e jaar 33% van het aangevraagde bedrag en 2e jaar 66% etc.

Op die manier krijg je een rustiger systeem zonder grote schokken.

Ook zou je kunnen afstappen van alles op één datum zetten. Je kunt ook elk jaar een kwart van de meerjarige toekenningen kunnen herzien. Geeft een rustiger systeem als geheel en elimineert het hijgerige van nu; ook wordt de workload bij beoordelaars daar meer gespreid.

Willem Jaap Zwart

Wat zijn jouw gedachten hierover?

PPPPPPS: Stage, iemand?

Het verdwijnen van een paar grote mid-career podiumkunstgezelschappen heeft misschien nog een grappig bij-effect: de nieuwe makers weten nog niet of ze stagiair(e)s nodig gaan hebben. Dat kan tijdelijk zijn, natuurlijk, en vast geen reactie op ons artikel van vorig jaar, maar het zou interessant zijn te weten of jij zoiets ook signaleert. Dan hebben de vele podiumkunstopleidingen wel een probleem, namelijk.

PPPPPPPS: Algemene Ledenvergadering