Nieuw begin
Tijd voor de toplijstjes van 2024, maar ook een afscheid dat erin hakt. En een paar vragen voor jou.
Persberichten
Voor we het diepe in duiken, eerst aandacht voor culturele instellingen die met hun lidmaatschap Cultuurpers mede mogelijk maken. Sluit je aan bij deze uitdijende club en neem een 'Cultureel lidmaatschap'!
Plein Theater
“Nieuwe Noten Amsterdam, dé concertserie voor kleinschalige hedendaagse kamermuziek, brengt ook in 2025 weer toonaangevende musici en gloednieuwe composities naar het Plein Theater en het Orgelpark in Amsterdam. Met een programma vol concerten voor de avontuurlijke luisteraar en nieuwe innovatieve muzieklessen biedt Nieuwe Noten Amsterdam een plek voor publiek én makers.” Nieuwe Noten Amsterdam: concerten voor de avontuurlijke luisteraar en nieuwe muzieklessen
Amsterdam Museum
“Volgens schattingen van De Regenboog Groep zijn er momenteel ongeveer 17.000 dak- en thuislozen in Amsterdam. Waar dakloosheid vroeger vooral werd geassocieerd met alcohol- en drugsproblematiek, zien we nu een steeds diversere groep mensen die hiermee te maken krijgt.” Amsterdam Museum opent tentoonstelling over dak- en thuisloosheid: “(T)huisloos in de stad”
Auteursbond en NAPK
“Tegelijkertijd publiceren de NAPK en de Auteursbond gezamenlijk een geïndexeerd overzicht van een in het verleden verricht onderzoek naar gangbare en redelijke tarieven, om zowel auteurs als opdrachtgevers in de podiumsector houvast te bieden bij de beoordeling van de redelijkheid van een af te spreken vergoeding.” Modelcontract theaterteksten vernieuwd
Deze nieuwsbrief is deze keer weer helemaal gratis. Vind je het fijn dat we er zijn, en wil je meer van ons zien: schrijf je dan in, en je wordt automatisch ook lid van de website! (andersom trouwens ook)
(Lid worden als privépersoon kan ook, dan doe je al mee vanaf 5 euro per maand!)
Beste lezer,
Soms hoop ik dat ik een slecht mens ben, dan word ik misschien wel 120. Want de beste mensen sterven altijd als eerste. Dit schreef ik over de man die sinds het begin van mijn journalistieke carrière een vaste waarde was, die veel te vroeg op zijn 66ste overleden is: Het leiderschap van Jan Zoet is een voorbeeld voor generaties.
De wereld is er een stukje grijzer door geworden. De kleur van het Groninger museum kunnen we dan goed gebruiken. Annika Hoogeveen schrijft: “Het hart van de tentoonstelling is natuurlijk Vincent van Gogh. Prachtige schilderijen en tekeningen die je met bewondering bestudeert. De inhoud van de expositie is zoveel meer: het gaat om (geneeskunde- en kunst-) studenten van de Rijksuniversiteit Groningen die een briefwisseling zijn begonnen met Jo van Gogh-Bonger – de schoonzus van Vincent van Gogh – en het voor elkaar kregen om 128 werken met de trein naar Groningen te krijgen.” Eindbestemming Groningen.
Dit was 2024
Het gaat bij Cultuurpers natuurlijk niet om de kijkcijfers. Maar het is wel leuk om in de somberste adventstijd sinds 30 jaar te horen welke verhalen jullie het meest waardeerden. Welk verhaal van Cultuurpers was voor jou belangrijk? En, ook belangrijk, wat heb je juist gemist? Aan het eind van deze eindejaars-nieuwsbrief heb ik een vragenlijstje voor je. Zodat ik met die kennis kan zorgen dat Cultuurpers nog beter wordt. Ik hoop dat je mee wil werken!
Top 10 verhalen
1
Kijkcijfers moet je altijd met een korrel zout nemen. Het verhaal over de Zomergastenuitzending met de Estse Sana Valiulina werd op tv slecht bekeken, maar mijn verhaal daarover werd een klapper op Cultuurpers. Kwamen al die lezers voor Sana Valiulina, of vanwege de ophef over dat verkeerd begrepen tableau vivant bij de opening van de Olympische Spelen? Je weet wel, dat ‘Feest der Goden’ dat onder aanvoering Amerikaanse Evangelicals werd geïnterpreteerd als een woke blasfemie over de rug van Da Vinci’s Laatste Avondmaal?
2
De nummer 2 van 2024 is ook een Zomergastenbespreking, die dit keer wel volledig om de inhoud werd gewaardeerd. Uiteindelijk misschien even omstreden, want sommigen kregen even medelijden met de mensen die minder gelukkig uit een echtscheiding zijn gekomen.
Liesbeth Zegveld, Zomergast Vol Liefde, gaf een les in geniale vertelkunst
3
Op nummer drie een verhaal waar Ingrid van Frankenhuyzen heel lang aan heeft gewerkt. Het raakte een beetje ondergesneeuwd onder het schokkende nieuws over Ivo van Hove. We konden, wegens zware dreigementen van de zijde van het gezelschap, ook geen man en paard noemen. Niet omdat het verhaal niet klopt, maar omdat een procedure om dat te verdedigen onze draagkracht zou overstijgen.
Het gezelschap in kwestie gaat dus nog steeds vrijuit, ook al heeft het alle eigen en externe regels overtreden, die gelden bij een melding van zo’n zwaar vergrijp. Uit betrouwbare bron hebben we wel vernomen dat de zaak inmiddels in onderzoek is bij de lokale overheid.
4
Alle sterkte en beterschap gewenst voor Dieuwertje Blok. Toen ik dit verhaal in 2023 schreef, was niet bekend dat co-presentatrice Dieuwertje Blok van Podium Klassiek ernstig ziek was. Toen dat nieuws bekend werd, kwamen er volkomen organisch mensen naar dit verhaal toe.
Floris Kortie verdient alle steun bij zijn Podium Klassiek-solo.
5
Close reading, de favoriete bezigheid bij Cultuurpers.
6
Akkefietje rond een website waar sommige programmeurs een bloedhekel aan hebben. De laatste keer dat ik met de inmiddels gepensioneerde journalist die erachter zit sprak, was de ban nog steeds niet opgeheven. Het blijft onbegrijpelijk, en is slecht voor de vrijheid van kunstjournalistiek. Het zou mooi zijn als de verzamelde zalen tot inkeer zouden komen.
7
De beerput van een onveilig werkklimaat bij ITA ging open. Daarna bleek dat het grootste theatergezelschap van Nederland zichzelf bijna failliet had betaald aan afkoopsommen voor klokkenluiders, en grachtengordelhonoraria van advocaten die blafbrieven schreven aan de freelance journaliste die de bal aan het rollen bracht.
Internationaal Theater Amsterdam maakt rapport over verziekt werkklimaat openbaar
8
Veel kunstenaars werden verrast door de subsidie-adviezen van deze zomer. Een systeem dat ooit werd opgetuigd om dynamiek en vernieuwing in de gesubsidieerde kunsten te stimuleren, bleek wel erg goed in die opdracht. Dat werkte ook op lokaal niveau door.
9
De dreigende BTW-verhoging op de kunsten in de begroting van Schoof hakte er flink in. Dankzij een ongekend grote en sterke lobby is dat plan van tafel, al weet je dat met dit kabinet nooit helemaal zeker.
10
Inmiddels is de rust een beetje weergekeerd aan het Utrechtse Domplein met de Dom die weer in alle glorie te zien. Waarvoor ook wat koppen moesten rollen. Maar wat een toestand was dat, aan het begin van dit jaar!
Utrechtse Kunsteducatie verwikkeld in vechtscheiding
Top 3 podcast
De best beluisterde podcast van dit jaar was het gesprek met onze literaire medewerkers Vivian de Gier en Marc Brester. Het ging in juli over de biografie van Thea Beckman, waarop Vivian de Gier begin deze maand op promoveerde. Een biografie uit liefde voor Thea.
Goede tweede was het gesprek dat we hadden met de programmeurs van het Holland Festival: Een keurig heerschap.
Op drie eindigde het gesprek over duurzaamheid met de staf van Theaterfestival Boulevard in Den Bosch: Nul liter diesel.
Dit wordt 2025
In het voorjaar gaan studenten van de Utrechtse journalistenopleiding weer een project doen rond Cultuurpers. Altijd leuk, en het heeft sinds 2018 altijd veel opgeleverd. Voor de innovatieklas heb ik dit keer de vraag neergelegd: “Als je Cultuurpers nu zou uitvinden, hoe zou dat er dan uitzien?”. Kan dus zijn dat je ergens in maart gevraagd wordt een enquête in te vullen. Maar nu eerst een eigen vragenlijstje.
De peiling
Via onderstaande knop kom je bij ons lezersonderzoek. Ik hoop van harte dat je de tijd wil nemen om de vragen te beantwoorden!
Ik hoop dat je het leuk vond om deze ‘survey’ in te vullen. In januari gaan we de resultaten met je delen. Voor nu wens ik je, mede namens de andere auteurs en de eindredactie, rustige en vredige kerstdagen.
En alle goeds voor 2025!
Veel geluk,
Wijbrand Schaap, hoofdredacteur
PS: Chilling Effect
Terwijl in Noordoost Amerika paniek lijkt te zijn uitgebroken omdat mensen omhoog zijn gaan kijken, en landingslichten van dalende vliegtuigen aanzien voor geheime complotdrones (Is it a drone? Or a plane? Here’s how to spot the difference as Feds question N.J. sightings.) binden de eens zo machtige mediaconcerns een voor een in. Trump heeft wraak beloofd op iedereen en alles wat hem de afgelopen jaren dwars heeft gezeten, en neemt zelfs polls op de korrel die een voor hem negatieve uitslag aangaven. Een krant in Los Angeles trok kritische commentaren in, en omroep ABC kiest voor een schikking: ABC to Pay $15 Million to Settle a Defamation Suit Brought by Trump - The New York Times. Is het toeval dat Netflix en HBO plannen voor een vervolg op LHBT-vriendelijke successeries als KAOS en Somebody, Somewhere dit najaar hebben gecanceld?
PPS: Losse gelijkenis
De nieuwe Almodóvar is iets om naar uit te kijken. Een intiem portret van twee vriendinnen, waarbij de één stervende is, en de hulp inroept van de ander. Prachtig thema voor een film, en natuurlijk ook voor een boek. Wat scheelt eraan? van de geniale Sigrid Nunez (tip van de eindredacteur). Iets om te vergelijken. Vooralsnog vindt Almodovar van niet: “De film is losjes gebaseerd op de roman What Are You Going Through van Sigrid Nunez, maar voor Almodóvar was dat niet meer dan een startpunt. “Als verfilmer ben ik altijd nogal ontrouw aan het bronmateriaal,” zegt hij met een glimlach. “Ik herlees het boek ook niet als ik aan mijn script werk, mijn film moet zijn eigen identiteit krijgen.”” Regisseur over The Room Next Door: ‘Ik ben bewust weggebleven van opsmuk, dat past niet bij een verhaal over de dood’ | Het Parool
PPPS: Elfstedenkoorts
Er was een tijd dat je elk jaar hoopte op nieuws uit Friesland, van mannen in bivakmutsen: ‘It giet aon’. Inmiddels vriest het nog maar zelden, en is het wachten op het stilvallen van de warme golfstroom door het smelten van Groenland voor we weer een Elfstedentocht kunnen bekijken. Gelukkig bestaat de Vereniging van de Friese Elfsteden dan nog, dankzij de nieuwe voorzitter, die een aanstekelijk optimisme aan de dag legt: “,,De opwarming van de aarde is een feit, maar ik geloof echt dat het kan. We zitten tussen rasoptimist Piet Paulusma en doemdenker Gerrit Hiemstra in. Kijk naar 2012 of vorig jaar: Scandinavië had toen twee maanden lang vrieskou. Als de wind iets anders had gestaan, hadden wij hier twee weken ijs gehad en een tocht kunnen rijden.” Nieuwe Elfstedenvoorzitter Jan Bakker: ‘Ik geloof echt dat het kan’ | Binnenland | AD.nl
PPPPS: Spotify verdient goed
Trumpet Bumblefig, Bumble Mistywill, Whomping Clover, Qeazpoor, Swiftspark, Vattio Bud. Niet bepaald oorwurmen, die titels. Maar het is steeds hetzelfde nummer, maar met andere uitvoerenden, andere componisten, andere titels, en bij voorkeur zo ingewikkeld dat je de titels niet makkelijk opslaat. Meestal Zweeds, en vooral in genres die mensen vaak als achtergrondmuziek opzetten. Spotify zet deze - automatisch gegenereerde - deuntjes in om heel veel geld te verdienen zonder royalty's af te hoeven dragen. Substacker Ted Gioia ontdekte het, publiceerde erover, maar er gebeurde weinig mee. Nu komt er in januari een boek van journalist Liz Pelly, waarin onder meer onthuld wordt hoe de bazen van Spotify miljoenen binnenharken met deze non-muziek. Mood Machine: The Rise of Spotify and the Costs of the Perfect Playlist. Het boek is ook in Nederland te bestellen: Mood Machine, Liz Pelly | 9781399718844 | Boeken | bol
PPPPPS: Claude pour président
Het is een statement van de AVRO. Net nu universiteiten de laatste studenten Frans het land uit hebben gejaagd, wordt de veel in het Frans zingende Claude onze inzending voor Eurovisie 2025.