Tijd voor Plan B
Tijd voor Plan B
Waarom het nodig is wanhoop te vervangen door een vergezicht. En hoe je soms verrast kunt worden door een tv-show.
Persberichten van onze leden
Voor we het diepe in duiken, eerst aandacht voor de culturele instellingen die met hun lidmaatschap deze nieuwsbrief mede mogelijk maken. Wil je ook bij deze club horen? Neem een 'Cultureel lidmaatschap'!
NAPK
"De Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten (NAPK) heeft tijdens het Nederlands Theater Festival 2024 een nieuwe award gelanceerd. Deze prijs is bedoeld voor een persoon, instantie of groep die volgens de jury een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het (ecologisch) verduurzamen van de Nederlandse podiumkunsten." NAPK lanceert duurzaamheid award voor de podiumkunsten
Het Nut
"Tegen zijn verwachting wordt Krump (Mark Kraan) gekozen tot koning. Hij voelt zich geliefd en wil zijn macht koste wat het kost behouden. Zijn vrouw Kelania voelt onheil naderen. Krump wil de wereld onder controle houden en gaat daarvoor steeds verder." Het NUT presenteert Koning Krump tijdens presidentsverkiezingen USA
Door lid te worden toon je als organisatie aan dat de onafhankelijke verslaggeving door Cultuurpers je aan het hart gaat. Doe dus ook mee. Juist nu. Het is maar 360 euro per jaar (als je omzet onder de 250.000 euro blijft, is het slechts 175 euro) !
(Lid worden als privépersoon kan ook, dan doe je al mee vanaf 5 euro per maand!)
Plan B, dus.
Beste lezer,
"Er komen dus moeilijke tijden aan en we zullen ons steeds opnieuw moeten afvragen wat het doel van onze strijd is. Waar moeten we naartoe? Moeten we doorgaan? En het antwoord is altijd ja. Maar doe het zonder optimisme, zonder dat er een ziel achter zit. Je doet het gewoon omdat je rationeel en ethisch denkt dat het juist is."
Dit stond achter de betaalknop in de vorige nieuwsbrief, maar ik vind de woorden van de Chileense schrijver Guillermo Calderon zo belangrijk, dat ik ze even naar voren haal. Want we kunnen ze ter harte nemen, ook al komen ze uit een land waar het uitzicht vele malen somberder is.
In Paradisum
Dat er mogelijk niet op de cultuursubsidies wordt gekort, hebben we uitsluitend aan NSC te danken. Dat was natuurlijk al een beetje te verwachten, met de samenstelling van de huidige coalitie, maar het was fijn dat Nicolien van Vroonhoven het zondag 1 september gewoon zei. Hoewel, gewoon? Als haar manier van doen tijdens het Paradisodebat van Kunsten 92 een weerslag was van de onderhandelingsmethodes in het Catshuis, zegt dat wel iets. Paradisodebat 2024: We moeten NSC op onze knietjes danken voor de BTW verhoging.
Wat ook iets zegt, is dat blijven protesteren tegen de BTW-verhoging waarschijnlijk zinloos, en zelfs onverstandig is. Want zoals ik maanden geleden al schreef: de BTW-maatregelen treffen vooral de commerciële grootverdieners in de cultuur, en ontzien enigszins het deel van de sector dat het moet hebben van subsidies. Want als je weinig omzet hebt, is de maatregel minder ingrijpend dan wanneer je miljoenen omzet in het 'vrije' kunstcircuit. Maar dan heb je ook miljoenen om te besteden. (953 miljoen binnenhalen met een BTW-verhoging op cultuur? Wilders' protokabinet kan alvast niet rekenen.)
Nieuwe mogelijkheden
Wat niet wil zeggen dat het bestaan van NSC, en hun deelname aan het Kabinet-Schoof, een zegen is. Als Omtzigt een rechte rug had gehouden, en had geweigerd om mee te werken aan het soort beleid dat nu via uitruil van kroonjuwelen ten koste gaat van de universiteiten en de natuur, de kwetsbaren, omwonenden van Schiphol en slachtoffers van de mpox-epidemie in Afrika, was de huidige coalitie onmogelijk geworden. Wie weet welke mogelijkheden dat had opgeleverd.
Zo'n cordon sanitaire, het uitsluiten van extreem-rechts, is omstreden, maar het werkt in Duitsland. De vraag is wel: hoe lang nog? Met verse zorgen uit Thüringen kreeg ik een beetje hoop in Rotterdam. Wat Zij in Weimar van Wij in Rotterdam kunnen leren.
Bepaal zelf het speelveld
Belangenbehartigers in de sector moeten zich afvragen: is er een Plan B? Daarvoor moet je je eerst afvragen: waar gaat de strijd om? Om geld? Of om een betere plek voor kunst (en bewust niet 'cultuur') in het Haagse denken? Kunst is vergelijkbaar met fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, broodnodig voor het vergroten van kennis en kunde, maar het heeft niet aanwijsbaar direct nut.
Kunst en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek zouden basiskenmerken moeten zijn van de Nederlandse cultuur, zoals 'handelsgeest' en 'calvinisme' dat volgens sommigen zijn.
Wat zou je kunnen doen om te zorgen dat de aandacht naar dat fundament gaat, naar de kern, en te voorkomen dat het weer een banale discussie over geld wordt?
Burgers aan het woord
Zo'n Plan B zou een Burgerberaad kunnen zijn. In mijn stad Utrecht heeft dat de weg naar een vuurwerkverbod geopend. Het is een tijdrovend en onzeker proces, maar doordat het keuzes oplevert die door de burgers zelf worden gemaakt, kan de Haagse politiek daar niet omheen. Zo'n plan gaat verder dan de zeer inspirerende voorzet die Chris Julien en Maurice Seleky gaven in Binnenlands Bestuur: Burgerberaad nodig voor toekomstgerichte cultuursector.
Ambitieus? Misschien, maar je kunt in deze tijd niet zonder zulke vergezichten. Er is wel wat vertrouwen voor nodig van de kunstwereld in de bevolking.
Wat zijn jouw gedachten over zo'n Plan B?
Ik lees je ideeën graag in de comments!
Met optimistische groet,
Wijbrand Schaap, hoofdredacteur
PS: Klaar met immersieve kunst?
Stof tot nadenken: "Musea willen graag een groter publiek trekken, maar dit mag niet ten koste gaan van de inhoud. Het is verleidelijk om te kiezen voor spektakel en vermaak, maar daarin schuilt een gevaar. Echte toegankelijkheid gaat niet over het versimpelen van kunst, maar over het presenteren van alle aspecten die bij een werk horen. Een goede tentoonstelling geeft bezoekers de ruimte om even stil te staan en na te denken. We moeten beter onderscheid maken tussen tentoonstelling die aantrekkelijk zijn óf de bezoeker onderschatten. Het gaat erom een middenweg te vinden: kunst die uitnodigt én uitdaagt. Zo creëer je tentoonstellingen die toegankelijk zijn zonder oppervlakkig te worden." Tentoonstellingen zijn spekstakelstukken geworden waar de bezoeker niet tegen is opgewassen - Mister Motley
PPS: De Staat als een huis
Op woensdag 4 september opende het Gaudeamus Festival in Utrecht met een unieke live uitvoering van Louis Andriessens baanbrekende werk De Staat. Zijn muzikale commentaar op Plato's klassieke betoog dat bepaalde 'sentimentele' toonladders taboe waren in de ideale staat, hoorde ik voor het eerst live en het was overweldigend. Het uitgebreide ensemble van Asko|Schönberg veranderde de grote zaal van TivoliVredenburg in een gigantische klankkast waar het geluid je van alle kanten tegemoet golfde.
De rest van de openingsavond stond daar een beetje bij in de schaduw. Waarover later mogelijk meer.
PPPS: Op de Olympus
Van Plato's Staat naar Zeus' Olympus is een kleine stap, maar alle juichende kritieken op dit nieuwe meesterwerk van auteur Charlie Covell hebben gelijk: Kaos is een niet te missen serie. De Griekse mythologie was al tamelijk onweerstaanbaar, en zelfs de Romeinse schrijver Ovidius maakte er aan het begin van onze jaartelling al een soap van. Deze topcast laat je nu naar de Griekse goden kijken zoals je nog nooit deed. Succession, maar dan beter. En vooral leuker. Al is ‘leuk’ hier mogelijk niet helemaal gepast.
PPPPS: Vandaag Inside?!
Dat je altijd moet rekenen op verrassingen, bleek tijdens een opmerkelijke uitzending van de omstreden talkshow Vandaag Inside. Socioloog Hein de Haas kreeg de gelegenheid om uit te leggen hoe dat nu zit met migratie. De grote bekken aan tafel zwegen. Het verhaal was daarvoor te goed. Socioloog Hein de Haas ontleedt bij Vandaag Inside de migratiecrisis in Nederland.